Bezpośrednim impulsem do powstania prac, które składają się na instalację „GRANICE TOŻSAMOŚCI“ była zbrojna napaść Rosji na Ukrainę w 2022 roku oraz odkrycie przez autora projektu niezwykłych nekropolii lokowanych na terenie Beskidu Niskiego. Bezsens i okrucieństwo wojny ukraińskiej poraża. Przypomina jedne z najkrwawszych jakie miały miejsce na ziemiach polskich, chociażby te z okresu pierwszej wojny światowej na terenie Galicji. Świadectwem tychże jest około 400 cmentarzy wojennych, powstałych jeszcze w trakcie trwania wojny, rozrzuconych po całej południowo-wschodniej Polsce. Inicjatywa ich powstania, a właściwie ich realizacji, wiąże się ściśle z Krakowem (Krakowski Oddział Grobów Wojennych 1915-1918).
W tej grupie wyróżniają się nekropolie zaprojektowane przez wybitnego architekta słowackiego Dušana Jurkoviča i wybudowane pod jego nadzorem. W jego realizacjach piękno i dramat są często splecione, tworząc kompleksową i bogatą wrażeniowo tkankę sztuki. Nie bez znaczenia jest lokalizacja wspomnianych cmentarzy, osadzonych w plenerach Beskidu Niskiego.
Dokładnie w czasie, gdy Jurkovič tworzył swoje ekumeniczne nekropolie, inny obywatel Cesarstwa Austro-Węgierskiego, w odległym zakątku imperium, w małej miejscowości Zürau, zmagając się ze śmiertelną chorobą pisał miniteksty, które złożyły się na zbiór zatytułowany Aforyzmy z Zürau. Kolekcję tę, już po śmierci Franza Kafki – bo o nim jest mowa – jego przyjaciel Max Brod zatytułował Rozważania o grzechu, cierpieniu, nadziei i słusznej drodze. Sentencje wspomnianego zbioru znakomicie ilustrują uniwersalizm dzieła Kafki, poruszają tematy i przedstawiają sytuacje, które są zrozumiałe i inspirujące dla czytelników na całym świecie – ludzi wpisanych w różne konteksty kulturowe i społeczne. Wiąże się to ze sposobem, w jaki Kafka przedstawia człowiecze doświadczenia. Jego prace są otwarte na różnorodne interpretacje i znajdują rezonans w sercach ludzi mieszkających wszędzie. W dziele tym również piękno spotyka się z dramatem.
Zbiór Rozważania o grzechu, cierpieniu, nadziei i słusznej drodze stanowi od lat inspirację dla dzieł plastycznych realizowanych przez autora w różnych mediach ale także dla prac, realizowanych przez osoby reprezentujące różne grupy społeczne w ramach projektów artystyczno-badawczych, takich jak „Kafka – przełamywanie granic“ czy „Kafka – Oswajanie Obcego“. Brali w nich udział artyści z Krakowa i innych ośrodków akademickich w Polsce ale także z Republiki Czeskiej czy z Niemiec. Także dzieci, młodzież i… więźniowie.
W 2024 roku mija setna rocznica śmierci Franza Kafki.
Realizując „Granice Tożsamości” autor projektu wiąże (konfrontuje) nie tylko twórczość Kafki i Jurkoviča (odwiedził i zaangażował w projekt wszystkie znane nekropolie wojenne słowackiego architekta), ale także pochyla się nad losem mieszkańców Beskidu Niskiego i Ústecký’ego kraju (Zürau), z których deportowano po drugiej wojnie światowej setki tysięcy ludzi, dewastując tkankę kulturową tych regionów. Mocno też akcentuje symbol i znaczenie światła, stąd formuła lightboxów. Podnosi też problem roli rozpadu i destrukcji w twórczości (zdjęcia wykorzystane w lightboxach poddane zostają różnym „operacjom plastycznym“, napiętnowane są ostrymi narzędziami, poddane żywiołom ziemi, wody, ognia).
Instalacja w ramach projektu „Wolność – granice tożsamości“
Patronat honorowy – Rektor Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie – prof. Andrzej Bednarczyk
Zbigniew Bajek
Urodził się w 1958 r. w Bojanowie. Studiował na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie w pracowni prof. Zbigniewa Grzybowskiego; dyplom z wyróżnieniem uzyskał w 1984 r. Od 1983 r. zatrudniony jest na Wydziale Malarstwa na macierzystej uczelni. W 2009 r. uzyskał tytuł profesora. Prowadzi Pierwszą Pracownię Interdyscyplinarną oraz przedmiot Wiedza o działaniach i strukturach wizualnych.
W latach 2005-2010 prowadził kierunkową pracownię malarstwa dla doktorantów Środowiskowych Studiów Doktoranckich. Od 2005 r. jest kierownikiem Katedry Interdyscyplinarnej. Realizuje przedsięwzięcia artystyczne, do udziału w których zaprasza artystów o uznanej pozycji, ale także doktorantów i studentów. Były to m.in.: „Kwadrat magiczny”, „Granice tożsamości”, „Czarno na białym”, ”Wymiary Wolności”, „Labirynt Wolności”, „Horyzont Wolności”, „Dramat Wolności”, „Cztery na krzyż. 4/+”, „Ślonski Kafka”, „Topografia Wolności”, „Szaleństwo Wolności”, „Kafka – przełamywanie granic”, „Dotyk Wolności”, „Kafka – słowa i twarze”, „Wieczne odpoczywanie”.
Uprawia malarstwo, rysunek, fotografię, realizuje instalacje oraz działania parateatralne; zajmuje się również projektowaniem graficznym: projektuje plakaty, wydawnictwa albumowe, identyfikacje wizualne firm, znaki graficzne, itp.
Jest autorem scenografii – współpracował z Teatrem Drugie Studio Wrocławskie oraz z Teatrem Witkacego w Zakopanem. W obrębie własnej twórczości jest autorem wielu projektów o charakterze interdyscyplinarnym: „Budowanie Wieży Bajek”, „Żywioły”, „Tatuaże”, „Pomiędzy Nilem a Jordanem”, „Wg Księgi Tobiasza”, „Raj utracony”, „Wolność jest kobietą”, „Oswajanie Obcego”, „Misterium Przejścia”, „Relikwiarze – niepodległość marzeń”, „Wiwisekcje – znaczenie ciała”, „Oswajanie Kafki”, „Wieczne odpoczywanie”.
Zorganizował ponad 70 wystaw indywidualnych (m.in. w Andrychowie, Berlinie, Bonn, Brukseli, Czeladzi, Częstochowie, Frankfurcie nad Menem, Gdańsku, Głogowie, Gorzowie Wielkopolskim, Krakowie, Kielcach, Lublinie, Łodzi, Monachium, Norymberdze, Nowym Jorku, Nowym Sączu, Nowym Wiśniczu, Opawie, Orońsku, Paryżu, Przemyślu, Puławach, Radomiu, Rybniku, Rzeszowie, Sandomierzu, Sosnowcu, Stalowej Woli, Stargardzie Szczecińskim, Szczecinie, Tarnowie, Trzebiatowie, Warszawie, Wrocławiu, Zakopanem, Zamościu, Zawierciu). Brał udział w ponad 400 wystawach zbiorowych prezentowanych w kraju i za granicą.